واجہ علی عیسیٰ ءِ نام ءَ نمدی یے | عبدالستار بُگٹی

 

Photo Credit by : Abdul Basit Sheikhi

دْروت ءُ دْراھی واجہ علی عیسیٰ بلوچ، من اُمیت کن آں کہ تو وش ءُ جوڑ ئے۔ من مرچی تئی "واجہ محمد شکاری ءِ اے نبشتانک ءِ تہ ءَ رَدی مان اِنت" ءِ نامیں یک دْراجیں دانکے ونتگ اَت کہ تو ما ھمے دانک ءَ ھمے دْرشانی کنگ ءَ اِت ئے کہ واجہ شکاری ءَ "کنیں"، "کن ایں" کُتگ اَنت ءُ "زُوریں" "زُور ایں" کُتگ"

گُڑا دیم ءَ تو واجہ شکاری ءُ لھتیں دگہ سنگتانی نمیگ ءَ اشارت کنان گْوش ئے "اے واجھاں اِنچو ھم سُد ءُ سما نیست کہ چوش کَنَگ ءَ لچّھانی سَنگ پْرش اَنت ءُ تنگ (بحر) دراجتر بنت" بلے منی ھیال ءَ مارا سما اِنت بلکیں تو بے سما ئے، چی ءَ کہ تو سرپد بہ ئے کہ "بلوچی سْیاھگ ءِ راست نبیسگ" یکیں کتاب سید رھبند اِنت۔ بلے ما گْوش ایں کہ سید ھاشمی ءِ کتاب " بلوچی بُنگیجی" ءُ "بلوچی سْیاھگ ءِ راست نبیسّگ" دوئیں سید ءِ رھبند ءِ بھر اَنت کہ سید ھاشمی ءَ نبشتگ اَنت ءُ ماں دوئیناں ناں تھنا بلوچی نبشتہ دربرگ ءِ درونت اَنت ءُ بلکیں سوج ھم ھست اَنت اِش۔

اگاں تو گْوش ئے "کنیں" ءَ "کن ایں" نبشتہ مہ کن اِت گُڑا زاناں اِے "کنیں" یکیں گالے؟ اگاں ھو اِنت گُڑا مانا ئِے چے اِنت؟ 

واژہ تو زِد مہ کن کہ اِے "کنیں" دو گال اَنت یکے بُنکارگال "کنگ" اِنت ءُ دومی "ما" ءِ کُمکّار گال "ایں" اِنت۔

اگاں دو گال اَنت گُڑا باید اِنت جُتا نبیسّگ بہ بنت۔ البت راجی نمیران سید ھاشمی ءَ وتی کتاب "بلوچی بُنگیجی" ءِ تہ ءَ گْوش ایت کہ بُندر ءَ گال "ایں" اِنت کہ "ما" ءِ واست ءَ کارمرز بیت انچوشکہ:- ما بلوچ ایں۔ ما وانگ ءَ ایں ءُ ما کار کن ایں۔

ھمے پیم ءَ "آں" ءِ بابت ءَ ھم گْوشت ئِے کہ "من" ءِ کُمکّار گال اِنت۔ من بلوچے آں۔ من وانگ ءَ آں ءُ من رو آں۔

گُڑا سید ھاشمی "بلوچی سْیاھگ ءِ راست نبیسّگ" ءِ در لمبر 10 "ایت" درونت ءَ گْوش ایت کہ باید اِنت بُندریں گال نبیسّگ بہ بنت بزاں کُمکّارگال گوں کارگال ءَ ھوار ھم نبیسّگ بنت ءُ جُتا ھم نبیسّگ بنت۔

بزاں کُمکّار گال گوں کار گال ھوار ھم نبیسّگ راست ءُ جُتا ھم نبیسّگ راست!! سید ءَ دوئیں وڑ ءَ نبشتگ اَنت ءُ دوئیں وڑ ءَ راست اَنت تچک بزان کہ رَد نہ بنت انچوشکہ:- من رو آں یا من رواں ءُ ما کار کن ایں یا ما کار کنیں۔

اِے بابت ءَ منی ءُ منزور بسمل ءِ ھم بلاھیں جیڑھے بیتگ اَت گُڑا اود ءَ منزور بسمل ءَ پْروش وارت ءُ مارا بُلاک ئِے کُت۔

تو اِے جھل ءِ گالرِد ءَ ھم دلگوش بہ کن گوں۔

* ما چار ایں۔

* ما چاریں سنگت راہ ءَ چار ایں۔

* ما چاریں سنگت راہ ءَ چاریں۔

نی اد ءَ دو "چاریں" چون کیت۔

*من کتاباں وان آں

* من کتاباں واناں۔

نی اد ءَ کتاب ھم باز اَنت ءُ انچو مان ایت کہ "واناں" ھم باز اَنت۔

دومی تو گْوش ئے کہ جُتا نبیسّگ ءَ "توارینک" ءِ جیڑہ بنت گُڑا من تئی  ٹَوک ءَ نہ منّ آں چی ءَ کہ بلوچی یک شاھگانیں زُبانے پمیشکا بلوچی ءِ ھر بُنگالوار(سلیمانی، رکشانی ءُ مکرانی) ءُ دمگی گالوارانی جُتا جُتائیں توارینک اَنت۔ اگاں ما ھرکسے وتی توارینک ءِ ھساب ءَ نبیسّ ایں گُڑا راجی زُبان ءِ نبشتہ سْیاھگ چُنڈچُنڈ بیت۔ اِے بابت ءَ زی منی نبشتانکے ھم چَہ دی بلوچستان پوسٹ ءَ شِنگ بیتگ نام ئِے "بلوچی زُبان ءِ نبشتہ رھبند" اِنت۔ من ءَ اُمیت اِنت تو ھم ونتگ ءُ چوناھا من بلوچی یکیں نبشتہ رھبند ءُ سْیاھگ ءِ بارہ ءَ سک باز نبشتانک نبشتگ۔

بلے تو پَک بزان کہ اگاں تو گوں وتی زِدّ ءَ کارگال ءُ کُمکّارگالاں ھوار ھم نبیسّ ئے پد ءَ ھم تئی وتی توارینکے بیت ءُ منی یک جُتائینے، چی ءَ کہ تو مکرانی یے ءُ من سلیمانی گالوار ءِ بلوچے آں بزاں ھر بلوچے وتی گالوار ءِ ھساب ءَ نبشتگیں گال ءُ گالرِداں وان ایت۔ اگاں تو ھمے سرپد بَہ ئے کہ بلوچ ایوک ءَ گْوادر ءَ نشتگ اَنت گُڑا بلوچی ترا مُراد بات ءُ تو پہ وتی وشیں توارینک ءَ کارگال ءُ کُمکّار گالاں ھوار کن بلے مارا بِل کہ ما توری ھوار اِش کن ایں یا جُتا!! چی ءَ کہ سید ءِ رھبند ءِ رِد ءَ دوئیں وڑ ءَ راست اَنت ءُ راجی زبان ءِ بامرد سید ھاشمی ءَ بلوچی نبشتہ رھبند پہ بلوچی ءِ سرجمیں گالوار ءِ بلوچاں اڈ کُتگ۔ 

تو چی ءَ سرپد نہ بَہ ئے کہ ھر زبان ءَ کُمکّار گال گوں کارگال ھوار ءُ جُتا نبیسّگ بنت۔ لھتیں درور جھل نبشتہ اَنت

* میں جاونگا یا میں جاوں گا۔

* میں کام کرونگا یا میں کام کروں گا۔

پمیشکا ماں سید ءِ رھبند ءَ ھم ھوار ءُ جُتا نبیسّگ بنت۔ ماں لچہ ءُ شائِری ءَ ھوار نبیسّگ بنت کہ توارکش ءَ جْوان ءُ شَیر ءِ رِد ءُ بند براھدار بہ بنت بلے جُتا نبیسّگ رَد وَ نہ بنت چی ءَ کہ ھر بلوچ وتی گالوار ءُ توارینک ءِ ھساب ءَ وان ایت ئِے بلے ماں ندکاری ءَ کسے جُتا نبیسّگ لوٹ ایت گُڑا جُتا ھم نبیسّگ بنت کہ بندر ءَ گال جُتا اَنت انچوشکہ 

* من کار کن آں یا من کار کناں

* ما یکمُشت بہ ایں یا ما یکمُشت بئیں

* تو گار نہ بہ ئے یا تو گار نہ بئے۔

برات اے دْراہ "بلوچی بُنگیجی" درونت لمبر 29  ءُ تاکدیم لمبر 44 ءَ نبشتہ اَنت

دلگوش بہ بہ ئے کہ اد ءَ نمیرانیں سید گْوش ایت

(ب) “تو گار نہ بئے ” ءِ تہ ءَ ‘ بئے ’ بندر ءَ “بہ ئے” اِنت کہ ما ایشی ءَ دگہ جاگہ ءَ “ئے” نبشتگ کنیں انچوش کہ ھمے درونت ءِ تہ ءَ جھل تر ءَ “ گُشاد ئے ءُ وانگ ءَ ئے ” نبیسّگ بوتگ ‌. 

(پ) “ من شادان باں” 

اے گال ءِ تہ ءَ بندر ءَ گال “بہ آں ” اِنت کہ “بیاں” ھم گُشگ ءُ نبیسّگ بیت

ھمے رنگ ءَ “ بئیں” بندر ءَ “بہ ایں” اِنت کہ "بئیں" ھم گُشگ ءُ نبیسّگ بیت۔ 

(ت) “تپاکیں” دروَنت ۲۸ ءِ سوج ءِ بنگیج ءَ بچار. 

(ٹ) “ورگ ءَ اِنت”

اے رنگیں گالاں “ ورگا اِنت،  وانگا اِنت” نبیسگ رد اِنت. 

بلوچی بنگیجی (سید ھاشمی)

بزاں بندری گال وَ ھمیش اَنت کہ جُتا نبیسّگ بہ بنت ءُ ھوار نبیسّگ یک دومی آپشنے پمیشکا سید ءَ ھر سے ئیں گال کہ "تو گار نہ بہ ئے" ناں کہ جُتا بلکیں گوں شملگ ءَ نبشتہ کتگ اَت ءُ ایشانی بزانت ایش اَنت

نہ: اِنّاں

بہ: بوگ ءِ پرمانگال تو وش بہ ئے۔ تو شات بہ ئے۔

ئے: دیمی مردم ءِ پیوندگال اِنت انچوشکہ

* تو نِند ئے، تو رو ئے ءُ تو گار نہ بہ ئے!

البت شائِری ءِ توارکش ءُ لچھانی رِد ءُ بندے ءِ براھدری ءَ اگاں تو ھوار ھم کن ئے اش ھجبر رَد نہ بنت۔ چوناھیگا سید ءَ ھچبر نہ گْوشتگ کہ جُتا نبیسّگ اش رَد انت بلکیں مُدام گْوشتگ ئِے کہ باید انت گال وتی بندری دروشم ءَ نبیسّگ بہ بنت انچوشکہ یک درورے دے آں ماں "بلوچی سْیاھگ راست نبیسّگ" ءَ "ایت" ءِ درونت لمبر 25 تاکدیم لمبر 81 ءَ گوشت ئِے۔

پمیشکا ما ھم جُتا نبیسّ ایں کہ بلوچ راج ءِ نودربر تکانسر مہ بنت بلکیں بُنگیجی ءَ آیاں کُمکّار گالانی سرپدی بہ رس ایت ءُ ایشانی رَد کارمرزی ھم مہ بیت انچوشکہ "ایں" ءِ گال ءَ رَد کارمرز کن اَنت درور:- 

* تو شرایں مردمے ئے

* اے بے کارایں چیزے

بزاں لھتیں ناسرپدیں مردم رنگ گالی ءَ "ایں" کارمرز کن انت بلے رنگ گالی ءَ "یں ءُ ئیں" کارمرز بنت۔ البت پد ءَ کسے  کُمکّار گالاں گوں کارگالاں ھوار نبیس ایت گُڑا آئی ءِ وتی مرزی اِنت ءُ اے بابت ءَ من یک نبشتانکے ھم نبشتگ۔

 اگاں تو واجہ زیا بلوچ ءِ کتاب "بلوچی راست نبیسی" ءِ تاکدیم لمبر 232 ءَ چمشانکے بہ دئے گُڑا تئی بازیں جیڑہ ھلاس بنت کہ اود ءَ زیا بلوچ سرپدی دنت کہ اے "ایں" کُمکّار گال باید اِنت چہ کارگال ءَ جتا ءُ بندری رنگ ءَ نبیسّگ بہ بیت چی ءَ کہ ھور نبیسّگ ءَ بازیں جاھاں رنگ گالے ودی کنت انچوشکہ

جندی گُڈوند: ما چار ایں باریں چے کُرت کنیں۔ 

ھم دیکھتے ھیں کہ ھم کیا کرسکتے ھیں

رنگالی پدوند: ما چاریں باریں چے کُرت کنیں۔

ھم چاروں کیا کرسکتے ھیں۔

* ما چاریں سنگت چار ایں باریں ما چے کُرت کن ایں۔

نی تو ھال کن کُجام وڑ ءَ راست اِنت۔

* ما نشتگیں دگہ چے کنیں؟

نی ایشی ءِ دو رجانک بنت "ھم ریٹائرڈ اور کیا کریں؟" ءُ "ھم بیٹھے ہوئے اور کیا کرسکتے ہیں؟

بزاں تو ھوار ھم کن ئے اش ءُ جُتا ھم کن ئے اش، اِے وَ ھچ جیڑھے نہ اِنت، دو وڑ ءَ راست ءُ پَک سید رھبند ءِ رِد ءَ اَنت۔ اے رَد وَ اَلّم نہ اَنت ءُ نَیکہ تو ایشاں جُتا نبیسّگ ءَ رَد ھم گْوشت کن ئے۔

البت پہ گیشتریں سرپدی ءَ زیا بلوچ ءِ ھمے وانگی ءِ تاکدیم لمبر 232 ءَ ھورت بوان۔ 

سنگت گوں ترا دزبندی اِنت کہ تو راج ءِ تہ ءَ بکڑ ودی مہ کن ءُ تچک بہ زان کہ سید رھبند ءِ رِد ءَ دو ئیں وڑ ءَ راست بنت توری "ما کار کنیں" یا "ما کار کن ایں"، من کتاباں واناں" یا "من کتاباں وان آں "

 بلوچ  شالا مُدام میزران بات اَنت، راج شالا وتی راجی زُبان ءِ وانگ ءُ نبشتہ زبر بہ بات اَنت ءُ بلوچی شالا دیمروئی بہ کنات۔

شالا انچوش بات۔

٭٭٭٭

(دلگوش: اے نبشتانک ءَ گوں ادارہ ءِ تپاکی المی نہ اِنت ۔ ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ءِ جندیگ اَنت ءُ ادارہ ءَ را اے گپ ءِ سرا ستک اِنت کہ ہر کسءَ را وتی گپ ءِ جنئگ ءِ آزاتی اِنت۔ ما واجہ عبدالستار بگٹی ءَ چہ پہلی لوٹیں کہ ما اے نبشتانک ءِ تہا آئی ءِ  نامانی نبشتہ کنگ ءِ راھبند بدل کرتگ پرچہ کہ ما سرپد بئیں کہ نام وتی عربی دروشم ءَ نبشتہ کنگ بہ بنت۔ ءُ اے ادارہ ءِ پالیسی اِنت ۔ ءُ نبشتانک دگہ ہچ وڑا سُرینگ نہ بوتگ۔ ادارہ ریگزار)