بلوچی نبیسّگ ءَ مادنیں راہ ءُ نادانیں دوست ۔۔۔۔ علی عیسیٰ

 Photo Credit by : Abdul Basit Sheikhi

گُلیں وانوکاں ! ما ءُ شُما اے گپّ ءَ جْوانی ءَ سرپدیں کہ بلوچ بدواھیں سرکاراں بلوچ چہ چاپکاری رسانک (Print media) ءَ زبھر کُرتگ اَنت۔ اے وھدی پہ نام ءَ ماں رٗودرآتکی بلوچستان ءَ سے چار ماھتاک است اَنت کہ ساھکندن ءِ نزّیک ءَ اَنت۔ ءُ مئے زورآرویں سرکار ھجبر نہ لوٹ اَنت کہ بلوچی بلوچانی وانینگ زبان بہ بیت۔ بلے اے ھم گنجے کہ سائنسی دیمروی ءِ برکت ءَ بلوچ ندکار وتی نبشتانک ءُ لچّھاں ماں شوشل میڈیا ءَ شِنگ کَنَگ ءَ اَنت۔ ما گِندگ ءَ ایں کہ لھتیں ندکارانی جْوانین ءُ سَتا کرزیں نبشتانک ءُ لچّہ ماں شوشل میڈیا ءَ شِنگ ءُ تالان بوگ ءَ اَنت بلے چہ اے ندکاراں لھتینانی نبشتانک انچین اَنت کہ بلوچی ءِ رواج گِپتگیں نبیسّگ ءِ رھبند ءَ بزاں سَیَدھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءَ دَر اَنت ۔ چریشاں یک ندکارے واجہ ابدلستار بُگٹی اِنت کہ اے واجہ ءِ نبشتانک وانگ کرز اَنت۔ واجہ بُگٹی ءِ نبشتانکانی وانگ ءَ رند زانگ بیت کہ اے واجہ وانندگ ءُ زانندگیں مردمے ۔ بلے اجکّھی گپّ ایش اِنت کہ اے واجہ وت ءَ یک نیمگے سَیَدھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءِ مزنیں پلّہ مَرز ے لیک اِیت بلے دومی نیمگ ءَ پہ زانت یا پہ نزانتکاری چَہ مادنیں راہ گِسر کپان اِنت۔ واجہ ابدستار بُگٹی ءِ دَربری وانگی ءِ PDF ءِ وانگ ءَ رند مردم بھمان اِیت کہ واجہ بُگٹی گوں ھمے رَدیں رھبند ءَ بلوچ نٗودربراں وانینگ ءُ بے راھاں پِرّیینگ لوٹ اِیت !!

ما گمیگیں کہ واجہ ابدلستار بُگٹی ءِ پیمیں بوھیریں زانتکاریں واجھے ءَ پہ بلوچی ءِ نبیسّگ ءَ اَنچیں رھبندے وتیگ کُرتگ کہ گوں بلوچی رَم ءُ لچّہ کاری ءَ سِیلَگ ءَ نہ اِت۔ ھمے گپّ ءَ من ءَ اے جَھل ءِ دانکانی نبیسّگ ءِ سِکین داتگ۔

منی مُراد ایش اِنت کہ من یک گپّ جنوک بزاں First person singular ءُ پہ باز ءَ گپّ جنوک بزاں First person plural ءِ بارہ ءَ بوھیریں وانوکانی دیم ءِ وتی دسبندیاں ایر بکناں۔

بُندر ءَ سَیَدھاشمی ءِ نام ءَ جوڑ بوتگیں ادارہ "سَیَدھاشمی ریفرنس کتابجاہ" ءِ کَوّاساں وتی مَنّ ءَ سَیَد ھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءِ الکاپ (اصلاح) کَنَگ ءِ تَوش ءَ ایشی ءِ تہ ءَ دو مزنین ءُ بُنی بدلی آؤرت اَنت۔ اَوَل ایش کہ آیاں سرجمیں تازی آبانی بلوچی ءِ سر ءَ مُشگ ءِ جُھد کُرتگ ءُ دومی ایش کہ ریفرنس کتابجاہ ءِ کوّاسانی ھیال بوتگ کہ ماں سَیَد ھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءَ یک گپّ جنوک ءُ نامگال ءِ باز (جمع) یکّیں ڈول ءَ نبیسّگ بنت ءُ ھمے رنگ ءَ پہ باز گپّ جنوک ءُ گلاگال (صفت) ھم یکّیں داب ءَ نبیسّگ بوگ ءَ اَنت کہ وانوک نہ زان اَنت کہ یک گپّ جنوکے ءِ گال کُجام اَنت ءُ باز ءِ گال کُجام ؟ ھمے رنگ ءَ پہ باز ءَ گپّ جنوک ءِ گال کُجام اَنت ءُ گلاگال کُجام ؟ وھدیکہ اے واجھانی اے گپّ رَد اِنت کہ بلوچی ءِ وانوک سرپد نہ بنت کہ کُجام گال پہ کُجام بزانت ءُ مُراد ءَ کار مرز بوتگ۔ زبان زانت ھم زبانانی پَٹ ءُ پول ءَ رند پہ اے آسر ءَ سر بوتگ اَنت کہ گپّ (جملہ) ءِ وانگ ءَ رند وانوک زانت کہ پِلاں گال پہ کُجام بزانت ءَ کارمرز بوتگ۔

ما ریفرنس کتابجاہ ءِ کوّاسیں واجھانی نیک نیتی ءِ سر ءَ کَلھے ھم شک نکنیں بلے اے واجھاں نہ بلوچی زُبان ءِ تَب ءُ مَیل ءُ نازُرکی ءِ زانت ءُ سما بوتگ ءُ نہ اے گپّ ءِ سما کہ آیانی اے کِرد پہ بلوچی رَم ءُ لچّہ کاری ءَ چونیں تاوان ءُ بیرانی یے آؤرت کنت ؟ بلے ریفرنس کتابجاہ ءِ کوّاسیاں پہ وت ءُ دیم سَیَدھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند بدل کُرت بزاں آیاں ماں وتی دَربری وانگیاں یکّ گپّ جنوک ءُ باز گپ جنوک ءِ گالانی " آں" ءُ " ایں " ءِ جاہ ءُ بے جاہ جتا نبیسّگ بنا کُرت۔ ریفرنس کتابجاہ ءِ ھمے بدل کُرتگیں رھبند زانتکاریں بلوچ ندکار ءُ بلوچستان ءِ ادبی گَل ءُ اکیڈمیاں وَ نہ منّ اِتگ البت لھتیں نودبراں چَہ ھمے رَدیں رھبند ءَ سان زُرتگ۔ واجہ ابدلستار بُگٹی ءُ آئی ءِ ھمرَیشیں دگہ لھتیں ھمراہ سَیَد ھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءِ پد ءَ تازی تواریں آباں زورگ ءَ نہ اَنت بلکیں آ وتی ناماں ھم گوں بلوچی آباں نبیسّگ ءَ اَنت بلے دومی نیمگ ءَ ھمے واجہ بے چار ءَ بیچّار ءَ ریفرنس کتابجاہ ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءِ رندگیری ءَ " آں" ءُ "ایں" ءِ گالاں ھر جاہ جتا نبیسّگ ءَ اَنت۔

بْیا اِت پیسر ءَ چاریں کہ اے رِد ءَ وت نمیرانیں سَیَدھاشمی چے نبشتگ:-

" آں : اے پہ یک گپّ جنوکے ءَ کار مرد بیت اک "من مُریدآں" ، "من گارآں" بلے اے گال ھر وھد ءَ " اں" نبیسّگ بیت کہ راست اِنت۔ ما نبیسّیں : من مُریداں ، من گاراں ، من رواں، من تُنّیگاں۔

ایں : انچوش کہ" آں" پہ من ءَ اِنت ھمے رنگ ءَ "ایں" پہ "ما" ءَ اِنت اک : ما بلٗوچ ایں ، ما گُشادایں ، ما نِشتگ ایں، بلے اے گال ھم چوکہ " آں" ءَ یکجاہ نبیسّگ لوٹ اِیت۔ ما نبیسّیں: ما بلٗوچیں ، ما گُشادیں ، ما نِشتگیں۔ اے رنگ ءَ " ایں" ءِ " ا " یلہ دیگ بیت بلے باز جاگہ ءَ مارا ھرّنگ اے گال سرجم ءَ جتا نبیسّگ لوٹ اِیت۔ اک: ما وانگ ءَ ایں ، ما وَرَگ ءَ ایں ، ما مِڑگ ءَ ایں " ۔ (بلٗوچی سْیاھگ ءِ راست نبیسّگ دَر 26 تاکدیم 81)

اے وانگی ءِ ھمے دَر ءِ تاکدیم 82 ءِ گُڈ سر ءَ سَیَدھاشمی یک برے پد ءَ گِیشّیںن ءُ نبیسّ اِیت :

" آں : من مُریداں ، من گاراں ، من سرپداں ، من وانگ ءَ آں ، من رَوَگ ءَ آں۔ اے رند ءِ دوئیں گپّانی تہ ءَ من وانگ ءَ یاں ، من رَوَگ ءَ یاں ھم نبیسّ اَنت کہ ھر دوئیں گالوار راست اَنت۔

ایں : ما گُشادیں ، ما نِشتگیں ، ما وانگ ءَ ایں۔"

ایش اَنت دِیرچار ءُ دِیرگِندیں سَیَد ھاشمی ءِ نبشتگیں سر ءُ سوچ کہ آئی ءَ پہ " آں " ءُ " ایں" ءِ راست نبیسّگ ءِ بارہ ءَ داتگ اَنت۔

نو اے جُست دیم ءَ کَِیت کہ سَیَد ھاشمی ءَ پرچا پہ یکّ گپّ جنوک ءُ پہ باز ءَ گپّ جنوک ءِ " آں " ءُ " ایں " ءِ یکجاہ نبیسّگ ءِ شَور داتگ ءُ وت ھم پرچا یکجاہ نبشتگ اَنت ؟

• اے گپ ءِ پسّو ایش اِنت کہ جاہ ءُ بے جاہ " آں" ءُ " ایں" ءِ جتا نبیسّگ ءَ گالانی توار بدل بنت پرچا کہ کَشّ داروکیں الپ " آ " گوں وتی پُشت ءِ آب ءَ جَنگ نہ وارت انچوش کہ " رَو آں " ءِ توک ءَ "و" گوں " آ " ءَ جَنگ نہ وارت ءُ رو + آں وانگ بیت۔ ءُ ھمے رنگ ءَ " کن ایں " ءِ لاپ ءَ "ن" گوں " ایں " ءَ ھم جَنگ نہ وارت ءُ " کن+ ایں " وانگ بیت۔ اے ڈول ءَ بلٗوچی رَم ءِ روانی، واناکی ءُ وشّی رَوت ءُ گارات بیت۔ اگاں اے واجہ گْوش اَنت کہ ما بہ نبیسّیں " رَو آں ، بہ آں ، مہ بہ آں ، نہ بہ آں ، بہ بہ آں ، مہ آ آں ، بہ آ آں" ءُ بْوانین اِش " رَواں ، باں ، مَباں ، نَباں ، بِباں ، مَیا آں (یا مَیایاں) ، بْیا آں (یا بْیایاں)" ھمے رنگ ءَ ما بہ نبیسّیں "رَو ایں ، بہ بہ ایں ، مہ بہ ایں ، مہ آ ایں ، بہ آ ایں ءُ بْوانین اِش " رَویں ، بہ بیں ، مہ بیں ، میا ایں، بْیا ایں" گُڑا اے گپّ گوں بلٗوچی ءَ مزنیں زواکی یے زانگ بیت اِنت۔

• دومی نیمگ ءَ شاھیں سَیَدھاشمی اے گپّ ءَ سرپد بوتگ کہ ھر جاہ "آں" ءُ "ایں" ءِ جتا نبسّگ ءَ بلوچی لچّہ کاری ھم نہ سَگّ اِیت۔

نی بْیا اِت بلٗوچی لچّہ کاری ءَ سَیل کنیں کہ ھرجاہ گوں " آں " ءُ " ایں " ءِ جتا نبیسّگ ءَ سِیل اِت کنت یا ناں ۔

یکّ گپّ جنوک ءَ نامگال باز (جمع)

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اَنچوش کہ شُما اے گپّ ءَ سر پد اِت کہ بلوچ لچّہ کاراں پہ وتی دستونک ءُ پابندیں جَوَک لچّھانی پیشرد ءُ رِداں یکّ گپّ جنوک ءُ نامگال ءِ باز ءِ ھمتوار ءُ ھمزیمریں گال کارمرز کُرتگ اَنت ءُ کَنَگ ءَ اَنت چوش کہ ؂

ھر کدر کٗوھیں ھاتر ءَ پَلّاں

مَرکبی گُمراھیں دل ءَ جَلّاں

شٗورۓ وارتگ چوگْوات جَتیں مَلّاں

سْراپ کنان اِنت چو کٗوھسری ٹُلّاں

دیم پما باگب ءِ سْرپتگیں پُلّاں

(شھلچّہ کار مُلّا پازُل)

اے لچّہ ءِ پنچ بندانی لاپ ءَ مُلّا پازُل ءَ پہ بُرزی دوئیں بندانی پیشرداں یک گپ جنوک ءِ گال "پَلّاں" ءُ "جَلّاں" زُرتگ اَنت بلے پہ جَھلی سَیئیں بنداں باز ءِ گال "مّلّاں" ، "ٹُلّاں" ءُ " پُلّاں" کارمرز کُرتگ اَنت۔ نی اگاں ما یک گپّ جنوک ءِ گالاں "پَلّ آں" ءُ "جَلّ آں" بہ نیسّیں گُڑا اے لچّہ ءِ وزن پْرُش اِیت پرچاکہ " آ " دو " ا " ءِ توار ءَ دَنت اے ڈول ءَ یکّ آبے (رُکنے) گیش بیت۔

مولوی عبداللہ روابُند ءِ اے لچّہ ءَ بچار اِت:

گٗوش کن اِت بیل ءُ ھمدلیں یاراں

مَنگّہ ءُ دِیّوانی مڑا داراں

گوں شُما جْوانیں کِسّھے کاراں

کِلک ءَ بر پُشت ء کاگد ءَ داراں

مولوی عبداللہ روابُند ءَ وتی چاریں بندانی توک ءَ پہ بُرزی دو بنداں باز (جمع) ءِ پیشرد "یاراں" ءُ "مڑاداراں" زُرتگ اَنت بلے پہ جَھلی دوئیں بنداں یکّ گپّ جنوکے ءِ پیشرد "کاراں" ءُ "داراں" کارمرز کُرتگ اَنت۔ اگاں اے پیشرد "کارآں" ءُ "دارآں" نبیسّگ بہ بنت گُڑا سَنگ پْرش اِیت۔

گیش کن ٹَھلانی گٗونڈلیں تِیراں

دل مبات اِنت اگاں من دلگِیراں

تْرانگ اِش دات من ءَ زباد بو ءِ

چِست کن اِت زَپتیں پوپل ءُ ھِیراں

واھگ اِش مُرتگ ھر چی سَر بوتگ

شُکر اِنت انگت چَہ مِنزل ءَ دِیراں

سَیدھاشمی ءِ اے بے مٹّیں

دستونکے ءِ سَے جُتگ من پہ دَروَری بُرز ءَ نبشتگ اَنت کہ اولی جُتک ءِ اولی بند ءِ پیشرد " تیراں" پہ باز ءَ ، ءُ دومیگ ءِ پیشرد "دِلگیراں" پہ یک گپ جنوکے ءَ زورگ بوتگ۔ ھمے رنگ ءَ پہ اے دستونک ءِ پیشرداں سَیَدھاشمی ءَ ھِیراں ، بِیراں اِنجیراں ، شِیراں ، مَنگیراں ءِ پیشرد زُرتگ اَنت کہ باز ءِ گال اَنت بلے "پِیراں ، زِیراں ، دِیراں" ءِ پیشرد ھم کارمرز کُرتگ اَنت کہ پہ یکّ گپّ جنوکے ءَ اَنت۔ اے ھم زیمر ءُ ھمتواریں پیشرداں دستونک ءِ تہ ءَ انچیں بْرھداری ءُ ھمگْرنچی ءُ یکّی یے پیداک کَرتگ کہ دو چَمّ ایر کن ءُ بچار ۔ بلے اے دستونک ءِ تہ ءَ ھما پیشرد کہ پہ یک گپّ جنوکے ءَ زیرگ بیتگ اَنت اگاں ھمے واجھانی نبیسّگ ءِ رھبند ءَ اے پیشردانی " آں" جتا نبیسّگ بہ بنت گڑا اے بْراھدایں دستونک ءِ سِلک کَشّگ بیت ۔

واجہ اَتا شاد ءِ اے دستونک ھم چارگ کرز اِیت:

تِیراں وَراں پہ چَمّ ءُ سر ، درداں دِل ءَ داراں کناں

زِند ءِ اَمُلّ ءَ پہ چُشی ساٹان ءُ پَلگاراں کناں

اگاں پہ اے دستونک ءَ زُرتگیں یکّ گپّ جنوک ءِ گال ماں ریفرنس کتابجاہ ءِ رھبند ءَ " وَر آں ، دار آں ، کن آں ، ساٹ آں ، پَلگار آں" نبیسّگ بہ بیت گُڑا اے دستونک ءِ سَنگ پْرش اِیت ءُ دریاب (بحر) کسان ءُ مزن بیت۔ وھدیکہ ھمے دستونک ءِ دو پیشرد باز ءِ گال اَنت چوش کہ " اُپّاراں " ءُ " ھاراں " ۔

واجہ اتا شاد ءَ ماں وتی آزات لچّہ "ساہ کندن" ءَ جاھے گْوشتگ؂

من پہ مِرَگ گار نباں

مھراں کہ آوار نباں

اگاں اے لچّہ ھمے واجھانی رَدیں رھبند ءَ نبیسّگ بہ بیت گُڑا چوش بیت:
من پہ مِرَگ گار نہ بہ آں

مھراں کہ آوار نہ بہ آں

اد ءَ ھم گوں "باں" ءِ رَد نبیسّگ ءَ ھمے دوئیں بندانی دریاب (بحر) دْراج بیت۔

بِیا اِت واھگ ءِ نٗودان ءُ تْرانگ ءِ کَوشاں

کہ من پہ ھاترے رَنجانی پیالھاں نٗوشاں

(کریم دشتی)

اے دستونک ءِ جُتک ءِ اَوَلی بند ءِ پیشرد "کَوشاں" ءُ دومیگ ءِ " نٗوشاں " اِنت وھدیکہ "کَوشاں" باز ءِ گال اِنت ءُ "نٗوشاں" پہ یکّ گپّ جنوکے ءَ کار مرز بوتگ۔

اد ءَ ھم یک گپّ جنوک ءِ پیشرد "نوش آں" نبیسّگ بہ بیت دستوک ءِ سَنگ پْرش اِیت۔

نی واجہ کریم دشتی ءِ دگہ دستونکے ءِ اے جُتکاں بچار اِت ؂

مَکّھیں ڈِیھاں پہ دُمبال ءَ زَراں

چوکہ بولان اِنت پہ بِیراں،ندراں

چُشیں اُمیت نہ داشتگ گِیراں

ترا اَمبازاں بہ زیراں ، ندراں

تَھلیاں من وتی زِندے گْوازینت

زَراں انگت پہ زھیراں ، ندراں

تئی اھوالاں سمیناں پُرساں

سکّ تو نزّیک ئے من دِیراں،ندراں

پہ اے دستونکّ ءِ چاریں جُتکانی پیشرداں " زِیراں ، دِیراں" پہ یکّ گپّ جنوکے ءَ بلے "بِیراں ، زَھیراں" پہ باز ءَ زورگ بوتگ اَنت۔ وھدے کہ پہ اے دستونک ءِ رِد "ندراں" ھم پہ یہ یکّ گپّ جنوکے ءَ زورگ بوتگ۔ اگاں اے دستونکّ ءِ ھما گال کہ پہ یکّ گپّ جنوکے ءَ زورَگ بوتگ اَنت، ماں ریفرنس کتابجاہ ءِ رھبند ءَ "ڈیھ آں ، ندرآں ، زَر آں ، زیر آں ، پُرس آں" نبیسّگ بہ بنت گُڑا اے دستونک چَہ بَین ءَ رَوت پرچاکہ اے دستونکّ ءِ سَنگ ھم پْرش اِیت ءُ دریاب ھم کسان ءُ مزن بیت۔

واجہ منیر مومن گْوش اِیت ؂

تْرانے گوں ماہ ءَ چاردھی ، گپّے گوں اِستالاں کُتگ

وابیں دِل ءَ چو شانتُل ءَ دانکہ سَباہ نالاں کُتگ

اے دستونک ءِ پیشرد " اِستالاں" باز ءِ گال اِنت ءُ نالاں پہ یک گپّ جنوکے کار مرز بوتگ۔ اگاں "نال آں" نبیسّگ بہ بیت گُڑا سَنگ پْرش اِیت۔

نو منیر مومن ءِ دگہ دستوکے ءِ جَھلی دو جُتکاں سَیل کن اِت:

زِندمانی ءَ چَہ زِند ءِ دروشم ءُ داباں بہ بر

بْیا سباہ ءِ سَنج ءُ شام ءِ مَھپر ءِ تاباں بہ بر

تو وتی نازانی نازُرک ءُ گُلابیں تْرانگ ءَ

دٗوزہ ءَ درد ءِ من مرچی باز کَریاباں، بہ بر

اِد ءَ "داباں" ءُ " تاباں" ءِ پیشرد پہ باز ءَ ، ءُ " کَریاباں" ءِ پیشرد پہ یک گپّ جنوکے ءَ کار مرز بوتگ۔ اگاں ما اے واجھانی رھبند ءَ "کریاب آں" بہ نبیسّیں گڑا سَنگ پْرش اِیت۔

ایش اَنت یکّ گپّ جنوک ءُ نامگال ءِ باز ءِ گال کہ مئے مزنیں لچّہ کاراں پہ وتی لچّھانی پیشرداں کار مرز کُرتگ اَنت کہ من بُرز ءَ نبیسّ اِتگ اَنت۔

نی من نامگال یا نام بزانتیں گالانی بارہ ءَ لھتیں گپّ گُلیں وانوکانی دیم ءَ پیش کناں:

ما نامگالانی باز کَنَگ ءَ "اں" گیش کنیں چوکہ "مردم مردماں ، پس پساں ، راہ راھاں" بلے اگاں نامگالانی گُڈّی آب" ا " بہ بیت گُڑا چوشیں نامگالانی رند ءَ " آں " یا " یاں " گیش کَنَگ ءُ باز کَنَگ بنت انچوش کہ : ورنا = ورنا آں ، دریا = دریا آں ، ناھُدا = ناھُدا آں ، سُرنا = سُرنا آں ، کَبا = کَبا آں ، گَدا = گَدا آں ، آ = آ آں ءُ دگہ دگہ۔ دومی گالوار ءِ مردم پہ چوشیں گالانی باز کَنَگ ءَ "یاں" ءَ گیش کن اَنت انچوش کہ "ونایاں ، گدایاں ، آیاں" ۔ بلے انچوش ءُ ھمے رنگ ءَ اگاں یکّ گپّ جنوکے ءِ ھما گالانی کہ گُڈّی آب " ا " بہ بنت گُڑا " یاں " یا دومی گالوار ءَ " آں " کارمرز کن اَنت چوش کہ "من ورنا یاں ، من تھنایاں " من ترا ساڈا یاں " ءُ دومی گالوار ءَ " من ورناآں ، من تھناآں من ترا ساڑا آں " گْوش اَنت ءُ نبیسّ اَنت۔

چَہ اے دَروَراں اے گپّ گِیشّ اِیت کہ چوشیں جاھاں یکّ گپّ جنوک ءُ باز (جمع) ءِ دِگری پھک ءَ ھلاس بیت۔ باریں اے واجہ اے بارہ ءَ چے گْوش اَنت؟

• پہ باز ءَ گپّ جنوک ، گَلا گال ءُ دْریگتگال

۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

اے گالانی کارمرزی ءِ بابت ءَ نبیسّگ ءَ پیسر من دْریگتگالانی بارہ ءَ چیزے گپّ نبیسّاں۔

دْریگتیں : چَہ یکّ کارے ءِ بوگ ءَ رند پہ بژن گْوشگ بیت اَنچوش کہ "دْریگتیں اے کار مبوتیں" (کاش- Alas ) بزاں پہ گْوست ءِ گالاں کار مرد بیت۔ پہ دَروَر :

آ مہ شُتیں ۔ آ مہ شتین اَنت ۔ تو مہ شُتین ئے ۔ شُما مہ شُتین اِت ۔ من مہ شُتیناں ۔ ما مہ شُتینیں۔

بزاں " دْریگتیں " ءِ گال ھم پہ باز ءَ گپْ جنوگ ءُ گلاگالانی ھمتوار ءُ ھمزیمر ءُ ھمراھیں گال اَنت۔

نی ما چاریں کہ مئے لچّہ کاراں پہ باز گپّ جنوک ، گلاگال (صفت) ءُ دْریگتگال چون کار مرز کُرتگ اَنت۔؂

شاہ اگاں جازاتے من ءَ داتیں

آربی بوجیگے بہ سِینگارتیں

بَرّ ءُ بھروں پہ یکّ شپے تاتکیں

من وت ءَ لال ءِ وادہ ءَ بیارتیں

دْرمگْوریں شاری پُلّ ءُ سوگاتیں

(شھلچّہ کار مُلّا پازُل)

ملّا پازُل ءَ پہ وتی اے لچّہ ءِ بُرزی چاریں پیشرداں دْریگتگال زُرتگ اَنت بلے پہ گُڈی پیشرد ءَ گلا گال "سوگاتیں" کارمرز کُرتگ۔

بْیا بِرَیں یکّ ھالے گِریں باریں

جَنگی مردانی سَیلہ ءَ چاریں

پھلواناں ، چَہ دِیر ءَ شاکاریں

بّیا اِدءَ چارکہ جَنگ ءُ پیکاراِن (اِنت)

آ ھما "کذاب" اِنت " فساد "کایں

جاھل ءُ " مغرور " ءُ ستمکاریں

(مولوی عبداللہ روابُند۔ جَنگءیمامہ)

ماں اے لچّہ ءِ ٹکّر ءَ مولوی عبداللہ روابُند ءَ پہ دومی بند ءَ "چاریں" ءُ پہ سیمی بند ءَ "شاکاریں" ءِ پیشرد زُرتگ اَنت کہ پہ باز ءَ گپّ جنوک ءَ اَنت بلے پہ جَھلی دوئیں بنداں گلاگال ءِ پیشرد کار بستگ اَنت۔ مولوی روابُند ءَ پہ وتی لچّہ ءِ ھمے ٹُکّر ءِ اَوَلی بند ءِ پیشرد ءَ "باریں" ءِ گال کارمرز کُرتگ۔ اے گال ھما وھدی کارمرز بیت کہ گْشوک مزانت "ھَو یا اِنّاں" اے گال ءَ مئے لچّہ کار پہ وتی لچّھانی پیشرداں ھم کارمرز کن اَنت انچوش کہ مولوی روابُند ءَ کارمرز کُرتگ۔ بلے اے گال گوں وتی ھمے بزانت ءَ ناں پہ یک گپّ جنوکے ءَ اِنت ءُ ناں پہ باز ءَ گپّ جنوک ءَ، ءُ نَے گلا گالے۔ چمیشکا کس ایشی ءَ سُرینت نکنت۔ اگاں اے لچّہ ماں ریفرنس کتابجاہ ءُ آئی ءِ رندگیرانی رھبند ءَ نبیسّگ بہ بیت گُڑا سَنگ پْرش اِیت۔

مہ دیستیں گُل! مہ دیستیں! دْریگتیں من

بہ دیستیں جَوریں مَرگے

بے گَتیں من

بِگِپتین اَنت شَپیں تامورے ءَ چَمّ

مہ دِیستیں درد اِنت ھانُل گَم جَتیں من

مہ شِنگیتیں اگاں درداں دو دیمی

ھزاری زِند چو پَژم ءَ شِتیں من

سَیَدھاشمی ءَ پہ وتی اے دستونک ءَ " بے گَتیں " ، " گَم چتیں " ءِ گال زُرتگ اَنت کہ گلاگال اَنت بلے " مہ دیستیں ، مہ شِنگینتیں ، شِتیں " ءِ گال ھم زُرتگ اَنت کہ دْریگتگال اَنت۔

اگاں ریفرنس کتابجاہ ءِ کوّاس گْوش

اَنت کہ آ "پہ باز ءَ گپّ جنوک" ءِ گالانی " ایں" ءَ اے ھاتر ءَ ھرجاہ جتا نبیسّ اَنت تانکہ وانوک گَلاگال ءُ باز گپ جنوک ءِ گالاں پجّاہ بْیار اَنت۔ نی باریں اے واجہ پہ دْریگت گالانی پجّاہ آرینگ ءَ دگہ چونیں نیمُوے گَڑ اَنت ؟

من ءَ کُشتگ اے زھیراں زَپتیں

دْریگت آسے منی مھراں کَپتیں

مارا رَنجانی نہ رَنجیتیں رگام

اگں مَرگ ءَ مئے ڈُبّہ زُرتیں

(کریم دشتی)

واجہ کریم دشتی ءَ ھم پہ وتی دستونک ءِ اَوَلی جُتک ءِ اَوَلی بند ءَ گلاگال ءِ پیشرد "زَپتیں" زُرتگ بلے "کَپتیں ءُ زُرتیں" ءِ پیشرد دْریگتگال اَنت۔

نی واجہ مُنیر مومن ءِ اے دستونک ءَ سَیل کن اِت ؂

نْیادانی انچیں لزّتے ءِ مُژدہ وار اِتیں

یک وابے دیستگ اَت ءُ تا اُمر ءَ کُمار اِتیں

تئی یات چارگ ءَ اَت گِروکانی دامن ءَ

ما گوں زمین ءِ سُتکگیں ارساں ھوار اِتیں

اَھد ءِ بُت ءَ را ما وتی گٗوناب بکش اِتگ

مارا نہ دیستگ اَت تو زمانگ بچار اِتیں

وتی اَھد ءِ مزنیں لچّہ کار واجہ مُنیر مومن ءَ پہ وتی اے بْراھداریں دستونک ءِ سَے پیشرداں "مُژدہ وار اِتیں" ، "کُمار اِتیں" ءُ "ھَوار اِتیں" زُرتگ اَنت کہ "باز گپّ جنوک" ءِ گال اَنت بزاں باز دیر گْوست(Past perfect tense) ءِ وکّارگال(transitive verb) اَنت۔ بلے اے دستونک ءِ سَیمی جُتک ءِ پیشرد "بچار اِتیں" دْریگتگالے ؂

اَھد ءِ بُت ءَ را ما وتی گٗوناب بکش اِتگ

مارا نہ دیستگ اَت تو زمانگ بچار اِتیں

چَہ منیر مومن ءِ دلکشّیں دستونک ءِ اے جُتکانی دَروَر ءَ رند دلوں نہ منُ ِِِاِیت کہ دگہ لچّہ کارے ءِ دَِروَرے پیش بکناں۔

گُلیں وانوکاں ! منی نبشتانک ءَ گوں دلگوش بْوان اِت۔ اگاں شُما زان اِت کہ من رَداں من ءَ سرپد بکن اِت ءُ منی راھدربری ءَ بکن اِت۔ منی مُراد کسے ءِ دل آزاری نہ اِنت بلکیں گوں ھما ندکاراں دسبندی کَنَگ اِنت کہ آ نمیرانیں سَیَدھاشمی ءِ گْراں بھائیں سر ءُ سوجاں بہ زیر اَنت ءُ ھرجاہ یکّ گپّ جنوک ءُ پہ باز گپّ جنوک ءِ " آں" ءُ" ایں" ءَ جتا نبشتگ مکن اَنت۔ ھما جاھاں ءَ اے گال جتا نبیسُگ بنت اود ءَ وتی سرجمیں توار ءَ دَینت انچوش کہ " من رَوَگ ءَ آں ، من یکّے آں ، من ورنا آں ، ما رَوَگ ءَ ایں "۔

گُڈ سر ءَ من اے ھم گْوشاں کہ سَیَدھاشمی ءِ نبیسّگ ءِ رھبند ءِ تہ ءَ چوشیں بدلی آرگ بلوچی زبان ءِ رَم ءُ لچّھانی تہ ءَ بدلی آرگ اِنت انچوش کہ من بُرز ءَ نبیسّ اِتگ۔ پمیشکا من یک برے پد ءَ گوں وتی آریپ ءُ گِھیں واجہ ءُ گْرانمھزیں بانُکیں ندکاراں دسبندی کناں آ بلٗوچی زبان ءُ ادب ءُ بلوچی نبیسّگ ءِ رھبند ءَ بہ رکّین اَنت۔

چَہ منی اے نبشتانک ءَ اگاں کسے ءِ دل آزاری بیتگ من ءَ پھل بکنت ۔

( دلگوش: ما اے نبشتانک چہ " باسک " ءِ فیس بک تاک ءَ چہ زرتگ ءُ شنگ اِش کنگائیں۔ ریگزار)